Mehanizam erekcije - impotencija
prim.dr. Dalibor Čičin-Šain, urolog
Mehanizam erekcije jedan je od kompleksnijih u tijelu. Ukratko, impulsi iz centra u mozgu putuju duž leđne moždine prema zdjelici. dalje se prenose putem zdjeličnih živaca do penisa. Pod njihovim utjecajem dolazi do otvaranja kanala kojima krv dotiče u spužvasto tkivo penisa. Istovremeno dolazi do zatvaranja venskih kanala kojima krv otiče iz spužvastih tijela. Dakle javlja se zadržavanje krvi u penisu, što uzrokuje njegovo povećanje i ukrućenje. Različite neurološke bolesti mogu dovesti do oštećenja opisanog živčanog puta i nepravilnog prenosa impulsa. Oštećenje može biti locirano u mozgu (npr. stanje nakon cerebrovaskularnog inzulta, Parkinsonova bolest i sl.), u leđnoj moždini (npr. ozljede kralješnice, prolaps diska) ili u zdjeličnim živcima.
Uz operativne zahvate u zdjelici, šećerna bolest jedan je od najčešćih uzroka njihova oštećenja (tzv. neurogena impotencija). Osim periferne polineuropatije, šećerna bolest izaziva zakrečenje krvnih žila, pa priliv krvi u penis može biti značajno smanjen (tzv. vaskularna impotencija). Ateroskleroza, često praćena povišenim krvnim tlakom i patološki vrijednostima holesterola i lipida u biokemijskim analizama krvi, jedan je od najčešćih uzroka prokrvljenosti arterija u zdjelici. Pušenje je predisponirajući faktor. Nedavna studija provedena u Švedskoj pokazala je značajno slabiji protok kroz krvne žile u još potentnih pušača za razliku od nepušača. Drugim riječima, pušenje dovodi do smanjenja protoka krvi kroz penis i prije nego se jave tegobe s potencijom.
Smanjenje protoka krvi kroz penis najčešće ipak ne dovodi do skraćenja. Ono se obično javlja s godinama, kao posljedica snižavanja muškog spolnog hormona (testosterona) u cirkulaciji. Peyronijeva bolest (induratio penis plastica) kod koje dolazi do taloženja vapna u ovojnicama penisa, može dovesti do njegove deformacije pri erekciji i skraćenja uda.
Psihogeni faktor može biti jedini uzrok impotenciji i obično se vidi nakon proživljenog psihičkog stresa, no češće se javlja kao nadogradnja na postojeći neurološki ili vaskularni uzrok. Strah od neuspjeha često može blokirati erekciju. Neki hormoni, kao što su testosteron i prolaktin direktno su uključeni u mehanizam erekcije, pa njihov poremećaj također može dovesti do impotencije. Neki lijekovi kao popratnu pojavu imaju djelomičan ili potpuni gubitak potencije što obično nestaje ubrzo po prestanku uzimanja. Iz opisanog je jasno da više razloga može dovesti do slabije potencije, a terapija ovisi o uzroku.